2019: O ano de Cerdedo

Calendario 2019 Ies Chano Piñeiro

Read more publications on Calaméo

Hai un ano dábamos conta de que o IES de Forcarei publicaba un calendario adicado enorgullecerse do patrimonio do concello. Coa mesma idea, elaboraron un novo calendario no que se explica a toponimia das parroquias de Cerdedo (Castro, Cerdedo, Figueiroa, Folgoso, Parada, Pedre, Quireza e Tomonde) e no que se divulgan os principais puntos do seu patrimonio: as pontes do Lérez, os petróglifos, as eiras de hórreos e os muíños).
Detrás deste calendario podemos enxergar, unha vez máis, a irracionalidade da fusión de Cerdedo e Cotobade nun único concello. Ao IES de Forcarei acude o alumnado de Cerdedo, mais non o de Cotobade pois nin propia xeografía o permite. Cerdedo e Cotobade nin pertencen á mesma comarca nin ao mesmo partido xudicial

Dimensionarmos o de Sabela

por Xoán Antón Pérez Lema, no Sermos Galiza:

Desejava de te ver, trinta dias cada mês

cada semana o seu dia e cada dia umha vez.(*)

(*) Tris tras- Marful

A participación de Sabela Ramil no programa Operación Triunfo da TVE , cantando en lingua galega en tres ocasións, xerou unha grande simpatía na cidadanía galega, amosando unha vez máis que case todos, galegofalantes e non galegofalantes, asumimos a nosa lingua como un patrimonio común moi valioso, visibilizando que a lingua galega ten futuro e serve para cantar, amar, traballar e crear.

Sabela na televisión

por Vítor F. Freixanes, en La Voz de Galicia:

O meu amigo Henrique Monteagudo, vello compañeiro de angueiras e atafegos, vén de acceder á cátedra de Sociolingüística da Universidade de Santiago de Compostela cunha liña de investigación sobre a realidade social do galego, o estado actual da lingua entre nós, cuestión na que vén traballando dende hai anos, o que nos permite elaborar unha radiografía cada vez máis exacta non só do presente do idioma, senón do que máis nos preocupa: o seu futuro. Inevitablemente, no debate sae a cuestión de fondo: a perda de falantes, que nos últimos tempos é bastante acelerada. E eu matizo dende esta marea dos domingos da Voz: de que falantes falamos? O que nos preocupa é o crecemento do que o sociolingüista denomina os «desprazados», persoas que reciben a lingua no seu contorno inicial (tradicional) e renuncian a ela polo castelán, galegofalantes que cambian de código, en contraposición aos que algúns denominan «neofalantes» e que o sociolingüística prefire denominar «recuperadores», xente que nace nun contexto castelán e que, polas razóns que sexan, muda de rexistro e asume activamente o galego.

O novo modelo lingüístico catalán: algo que aprender desde Galicia?

por F. Xavier Vila, director do Departament de Filologia Catalana i Lingüística General e do
Centre de Recerca en Sociolingüística i Comunicació, da Universitat de Barcelona (Catalunya), nas Voces de ProLingua:

O modelo lingüístico da escola galega é a miúdo motivo de polémica porque sofre uns importantes déficits no terreo da ensinanza do galego e da promoción do uso da lingua. Así, por exemplo, o ano 2015 só un 57% das persoas de 15/16 anos declaraban saber falar e escribir na lingua propia de Galicia (Monteagudo et al. 2016, 46). Voces autorizadas como a RAG sinalan o modelo escolar vixente como un axente de desgaleguización das novas xeracións: “un 36% das familias de fillos/as galegofalantes contestaron que ao entrar na escola [o fillo/filla] comezou a falar máis castelán, indicando a maioría (63,9%) que foi a etapa de educación infantil onde se produciu esa muda;” (Seminario de Sociolingüística da RAG 2018, 65). Ante este panorama, pode resultar interesante xirar os ollos para modelos escolares que estean demostrándose máis efectivos na bilingüización das xeracións novas.

"Estrela na noite", con subtítulos en galego

Recomendo mirar antes a breve reseña desta fermosa peza audiovisual en Acto de primavera, o blogue de onde a saquei. Engádoa aquí porque Martin Pawley pasou o traballo de subtitula en galego.

O orgullo pola lingua de Perfecto López, empresario do galeguismo na emigración americana

por Xosé Mª Lema, nas Voces de ProLingua:

«Eu son un rapás novo. Para min é unha cousa da máisima importancia o ter que vos falar a vós, esencia do galeguismo e da cultura. ¿Que podo decirvos eu? Son un home que entrei orgulloso no galeguismo guiado pol-a man da miña aboa analfabeta que me insinou a falar en galego. Non fun levado pol-a doutrina nin pol-a cencia de ningún de vós. Cando ando pol-o mundo a espricarlles ós galegos que son fieles á Terra, a verdade esencial que a nosa língoa garda, revivo na miña mente a lembranza de cando era un rapás analfabeto que iba ó monte coa miña aboa analfabeta coma eu e que coas suas palabras iba enseñándome a profunda verdade das cousas. Cando quero percurar que os galegos que a abandonan volvan á lei do amor á Terra, sempre acudo ás verbas que de neno deprendera da miña aboa e sempre atopo a razón atinada que en cada caso fai falta. Eu sigo sendo aquel rapás humilde. Por iso non quero nin busco cargos (...)».

Con Voz Propia: Cibrán Santamarina

Que se chame Cibrán xa sería suficiente desculpa para que colgara por aquí o vídeo. Pero ademais nunca deixa de perder a ocasión de defender a lingua galega. Cibrán Santamarina é profesor na Facultade de Física da Universidade de Santiago de Compostela. Traballou no CERN e en Montreal, especialmente no experimento ATLAS. 

Este vídeo tráenos ao primeiro plano o recordo de que desde o ano 2010 está prohibido o ensino en galego nas materias científicas, entre elas a física.


Con Voz Propia é unha serie de audiovisuais de Correo Televisión onde profesionais destacados en diversos ámbitos, falan do importante que é o galego para eles, especialmente en relación coas súas profesións.

Vexo que subvenciona a SXPL. E non tería capacidade esa tal SXPL de abrirlle un oco a estes vídeos (ou a outros semellantes) na TVG? Vese que non.

Tiven coñecemento deste espazo grazas a este chío da CTNL 

Non me digas que te quero

Xa ninguén pode negalo, Aquel-e é o Enrique Iglesias galego. Canta tan ben coma el, pero ademais imparte leccións de lingua como o máis digno profesor da materia.
Desde hoxe non hai disculpa para colocar mal os pronomes

A estratégia binormativista no processo normalizador do galego

por Paulo Gamallo na Praza Pública:

Lembro nitidamente aquele triste funcionário que autenticava os meus documentos numa sala da Junta de Galiza para uma acreditação qualquer. Lembro como se deteve surpreendido ao ler um documento com um cabeçalho no que destacava a palavra DECLARAÇÃO em grandes letras.

XXX Premio García Barros. O trailer

Este pasado venres 14/12/18 celebrouse na Estrada a XXX edición dos Premios Manuel García Barros de novela e o concello promoveu a realización dun documental para divulgar este aniversario.  Este é o trailer do mesmo, e polo que podemos ver, promete moito.
Seica o acto, cunha lúcida intervención da premiada deste ano, Ana Cabaleiro, apelando a un discurso de reivindicación da lingua e do papel da muller, foi dos que se deben recordar.

Fixo moi ben a SXPL

 Isto que escribín apareceu o pasado 9/12/18 no Sermos Galiza:

Fixo moi ben a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) cando, mirando de esguello, deixou pasar o 30 aniversario da Lei de Normalización Lingüística. Non interesaba abrir un debate público sobre a situación do galego. Moito mellor lanzar desde a aparataxe institucional mensaxes adormecedores, pílulas homeopáticas que mantivesen o devalo do galego. As cadeiras de San Caetano xa estaban ocupadas por taxidermistas e momificadores.

Daquela, por exemplo, preferíase reprender a edición dun libro de texto polo delito de explicar que o artigo 5.1 do Estatuto di que "a lingua propia de Galicia é o galego". Xa sabemos que é precisamente iso o que di o artigo 5.1 pero o problema reside en que o seu contido colide coas accións gobernamentais. Por coherencia, fixo ben a SXPL en sustentar esa reprensión.

Cando pasaran 10 anos da aprobación do Plan Xeral de Normalización da Lingua (PXNL) o secretario xeral de política lingüística publicaba na prensa un artigo na prensa acusando de ir contra o Plan ao goberno que comezara a levar adiante algunhas das medidas máis importantes dese Plan. Fíxoo porque precisamente o goberno no que participaba ese secretario xeral era o que botou abaixo esas medidas, deixando ao PXNL en auga de castañas. Por iso, para non quedar en evidencia, a SXPL fixo ben en non celebrar ese décimo aniversario. Tan ben, polo menos, como acaba de facer nestes días publicando unha unidade didáctica para (agora si!) conmemorar o 40 aniversario da Constitución Española, un texto no que, por certo, non aparece por ningures a lingua galega.

A pouco que repasemos estes 40 anos de historia veremos como en ningún momento se intentaron reverter os 40 anos anteriores de ditadura tamén lingüística. Acaso puido o pobo galego facer uso da súa lingua libremente en calquera circunstancia? Velaí que a Constitución cargue coa responsabilidade das pexas á liberdade do uso das linguas minorizadas. Desafortunadamente, non é este o único crime do que podemos acusala. A Carta Magna usouse para decretar a desigualdade entre o castelán, lingua protexida e con todos os dereitos, e a outra, a que nin se nomea, que fica desamparada e subordinada.

Como os redactores da Lei de Normalización quixeron establecer unha pátina de igualdade entre galego e castelán proclamaron no seu artigo 1 que todos os galegos tiñan o deber de coñecer a lingua propia. Pouco tardou a engrenaxe uniformizadora do estado, vía o Tribunal Constitucional, en ditaminar a discriminación declarando que o deber de coñecemento do castelán, establecido no artigo 3 da Constitución non se predica do galego. En harmonía coas prohibicións e marxinacións á lingua galega SXPL festexa a Constitución. Por iso insistimos, que se o que se pretende é manter esa consistencia, a SXPL fai moi ben. Entrementres, seguiremos agardando a que algún día actúe mal. Ese día a nosa lingua recibiría, por fin, o primeiro impulso deste goberno.

Furnas, votos e calidade lingüística

por Olalla Rodil en Luzes:

Carlos Callón publicou en 2012 Como falar e escribir en galego con corrección e fluidez, un libro que a partir de anécdotas nos dá chaves para mellorar a nosa calidade lingüística e mesmo dar o paso a falar en galego.

Sociolingüística a pé de mesa

O alumnado do CPI Mosteiro-Meis tiña que facer un traballo de sociolingüistica e houbo quen (Mathías, Laura, Fátima e Lara) tivo esta, simple e excelente idea: xuntar a un rapaz que non fala outra cousa que galego, Jose, e unha muller de idade e galego-falante, Pitusa, a compartiren ideas e, moitas veces prexuízos, sobre a lingua galega. É de agradecer que estes catro rapaces tivesen o acerto de amosar a descarnada realidade sociolingüística galega.
Así, tal e como a vemos neste vídeo, é terrible é a situación que desde a SXPL queren tapar manipulando os datos dunha realide que pode ver o máis tonto. Só intereses políticos espúrios que teñan como obxectivo o asasinato programado da lingua galega poden levar aos mesmos culpables da situación que se reflicte no vídeo a gabarse no eido da normalización lingüística do

éxito do modelo educativo galego, así como aos esforzos que realiza a Administración autonómica na formación de adultos

Chámanlle éxito á redución de uso do galego no ensino, á aniquilación da lingua galega en infantil, á prohibición do galego nas materias de maior prestixio social? Estamos en boas mans, díxolle a galiña ao raposo.
Gostaríame saber en que consisten eses esforzos da Administración na formación en galego dos adultos. Alguén sabe dalgún programa de acollemento de inmigrantes que partira da SXPL?
Como exemplo do panorama que temos que soportar, basta poñer de manifesto que ao titular de Política Lingüística pouco ou nada lle importan as prohibicións e destrozos na normalización no ensino, o cal lle afecta a uns 360.000 alumnos cada ano, pois para destacar un tema en relación con este eido ante os Comité de Expertos do Consello de Europa non tivo outra saída mellor que

 destacar tamén o incremento do alumnado de galego que se vén producindo no Bierzo e Sanabria

 Realmente penoso.

Reivindicando a fala de Marín

Este audiovisual fíxome lembrar outros dous, un no que uns rapaces de Rianxo amosaban o seu orgullo pola fala do seu lugar e unha contestación a este desde Ribadeo na mesma liña. Pois agora O alumnado de 4º de primaria do CEIP do Carballal (Marín) elaborou en colaboración co seu profesorado este ben simpático vídeo-clip no que reivindican o acento particular dos falares de Marín.

3.3 vs 0.0

O alumnado de 2º da ESO do IES Dionisio Gamallo (Ribadeo) elaborou este vídeo co impulso do profesor Suso Acevedo .
Vén moi a conto o vídeo nesta data na que a Constitución española fai 40 anos. No seu artigo 3.3  dise que:

A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.

Estamos ante o único punto da Constitución que podería sustentar un proceso de normalización, se se quixera, claro. Por iso está moi ben traído este audiovisual, sobre todo porque non se queda na declamación do artigo, senón que recolle cal é a realidade: unha enorme restra de titulares de prensa nos que se certifica que o 3.3 non se cumpre. Parece como se do artigo 3 só interesara o 3.1, o que determina a oficialidade do castelán, e o dereito de usalo e o deber de coñecelo. Non hai ningún artigo constitucional que predique nada do galego velaí colocada a primeira pedra da desigualdade.
Quizais por iso a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) anda estes días celebrando a Constitución, cando non celebrou, por exemplo o PXNL. Faino publicando unha unidade didáctica aínda que a tal Constitución non fala da lingua galega, só o fai da española. O panfletiño este fala de liberdades, por ningures se ve a liberdade de uso da lingua galega. Tamén fala de deberes, e os do emprego do galego tampouco aparecen. Por último, nin tan siquera aparece o artigo 3.3, o único do que unha entidade como a SXPL podería tirar partido para xustificar a edición do panfletiño. Así esta publicación, no relativo á normalización, é algo así como un deses anuncios de cervexa sen alcol.  Velaquí unha unidade didáctica 0.0, cun 0% de galego, como é habitual na SXPL. 
Este ano e con este vídeo xa fixeron moito máis pola lingua estes rapaces de 2º da ESO de Ribadeo que a SXPL

Extinción léxica

por L. C. Carballal, na Praza Pública

No léxico da nosa lingua existe un axioma claro: “O que non coincide ou se semella ao castelán tende a desaparecer”. Isto explica por que todo ese enorme vocabulario patrimonial de noso que non ten o seu equivalente en castelán anda en imparábel esmorecemento cara á extinción. O mesmo ocorre coas diferenzas morfosintácticas e fonéticas, abofé.

O galego, o mellor ingrediente da cociña do cole de Rubiáns

Que non se diga que o Equipo de Normalización do CEIP de Rubiáns (Vilagarcía), non fai actividades atractivas e innovadoras. Todo co fin de que os rapaces practiquen a lingua, pois polo que nos conta unha profesora neste vídeo, non é nada doado de conseguir.
Mentres, desde as instancias gubernamentais, mantense a lingua galega recluída baixo os ferrollos do funesto decreto 79/2010.

Día da Ciencia en Galego 2018. Recompilación

Se celebramos o Día da Ciencia en Galego é porque o goberno prohibiu o galego para a ciencia no ensino. Velaquí que o ensino aínda reponde contra este ataque. Parabéns a todos o que aportáchesdes algunha pinga a esta celebración

• Ames celebra o Día da Ciencia en Galego cun relatorio sobre a mente e a linguaxe impartido polo experto en neurociencia Xurxo Mariño, Concello de Ames (29/10/18)
• Mes da Ciencia en Galego, numero un en libros, web da biblioteca do IES nº1 da Estrada (30/10/18)
• IX día da Ciencia en Galego (I) , do blogue da Biblioteca do IES Laxeiro (Lalín) (31/10/18)
• Mes da ciencia en galego no Losada, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada) (2/11/18)
• A Táboa Periódica, tamén en galego, vídeo do Colexio Lestonnac (Ferrol)
• Mes da Ciencia en Galego: "Encontro con Antonia Ferrín", do blogue biblioBN, da E.E.I. Barrionovo (4/11/18)
• Con moita ciencia, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (5/11/18)
• O Laxeiro viste a bata branca, nova no Faro de Vigo, (06/1/18)
• Día da Ciencia en Galego, no blogue da Biblioteca do IES Lama das Quendas (Chantada), Biblioquendas (07/11/18)
• A Marela do 50º de D. Ramón M. Aller , Toc-Toc-A-Ciencia, blogue de ciencia do IES Ramón Mª Aller (Lalín) (07/11/18)
• Mes da ciencia en Galego, en Perdourando, o blogue do ENDL do IES Perdouro (Burela), (08/11/18)
• DO CORAZÓN DA MATERIA AO INTERIOR DAS ESTRELAS, IES Poto do Son, (8/11/18)
• Experimentos na Biblio! , na Quinta dos libros, blogue do CPI do Rosal, (10/11/18)
• MAXIA E CIENCIA , O manantial, do CPI San Paio de Abaixo (Redondela), (10/11/18)
• MES DA CIENCIA EN GALEGO NAS BIBLIOTECAS, Lemos porque nos peta!, blogue da Biblioteca do CPI Ramón de Valenzuela (Silleda), (13/11/18)
• Arredor de Domingo Fontán, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (18/11/18)
• Compartimos coñecemento matemático, naturalmente, en galego ,edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada)
• Isto son matemáticas (en galego), Carta Xeométrica (23/11/18)
• O sistema esquelético, para pechar o Mes da Ciencia, edl_losada, blogue do ENDL do IES Antón Losada (A Estrada), (24/11/18)
• O IES de Becerreá celebra o Día da Ciencia en Galego, Avanzamos polos Ancares co galego, coa nosa lingua , blogue do ENDL do IES A Rebola (Becerreá), (25/11/18)
• O MES DA CIENCIA EN GALEGO PECHA CON NOVAS INICIATIVAS, Biblioteca "Poeta Díaz Castro", do IES poeta Díaz Castro (Guitiriz), 30/11/18
• Novembro. Mes da Ciencia en Galego nas Bibliotecas Escolares II. Biblioteca do IES Punta Candieira do IES Punta Candieira (Cedeira) , (02/12/18)
• Peche do Mes da Ciencia en Galego, BiblioBN, da Escola de Educación Infantil Barrionovo (Arteixo) , (02/12/18)

Malas linguas: Afinar o discurso

Na anterior entrada xa faciamos referencia a estas xornadas organizadas pola Deputación da Coruña na que se presentaban as intervencións da xornada desenvolvida no Pazo de Mariñán o pasado 23/20/18. Segundo o programa dese día, aínda nos faltaba a intervención da tarde protagonizada por dous referentes no traballo normalizador: Nel Vidal e Valentina Formoso.
O primeiro deles propuxo non dirixir os discursos ás institucións, senón levalos a accións. Fixo memoria dun dos Cursos de Verán de Carballo no que se publicara Unha outra guía para a intervención lingüística.
Todas as accións sociolingüística deben ter tres características esenciais: empatía, positividade e a proactividade. Como mostra, tres botóns: apego, "gústame o galego", "cantas cousas".
Rematou a súa intervención falando da inmersión lingüística, indicando que "o goberno galego non está en contra da inmersión, está en contra do galego"

Valentina Formoso reclamou uque todo discurso de defensa da lingua tivese un sustrato mínimo e irrefutable. A lingua é patrimonio, polo tanto ten valor e hai que conservalo, ademais as linguas suman. Pódese usar a lusofonía como unha porta especialmente para os galegos pero advertiu que apelar a este discurso pode ser unha navalla de dobre fío.
O esencial é emitir discursos variados pois a non todos lle vai servir o mesmo para achegarse ao galego pois cada quen ten o seu pasado lingüístico e os seus prexuízos.
Valentina distinguiu entre as accións a levar a cabo segundo nos dirixamos a contornas galego-falantes ou castelán-falantes. Aos primeiros hai que reforzarlles a idea de que son modelo, que serán os transmisores da lingua e con eles hai que traballar a calidade lingüística e os comportamentos diglósicos. Nos amientes castelán-falantes cómpren políticas de inmersión, tal como aquelas liñas de galego en infantil. Destacou que non existe ningún programa da Xunta para inmersión de forasteiros. Comentou que nos centros de ensino se levan a cabo programas de inmersión en español aos inmigrantes hispanoamericanos, que xa saben español e que pola contra fican excluídos da integración na nosa lingua. Cómpren programas de inmersión, e programas ben organizados nos que forme e informe a profesorado e familias.

A lingua galega en viñetas

Estes dous últimos anos tiveron moito éxito os calendarios publicados poloa Área de Normalización da Universiade de Vigo, o de 2017 da autoría de Luís Davila e o do 2018 debuxado por Kiko da Silva. Seguindo esta mesma liña,  o ENDL do IES Sánchez Cantón (Pontevedra) fixo unha escolma de viñetas que tratan o tema da lingua. Todas estas achegas son fontes inestimables para a reflexión sobre a situación social do galego.

Malas linguas: Lingua, discurso e políticas públicas

A Deputación da Coruña organiza as xornadas Malas linguas para facer diagnose, analizar a situación actual e, desde aí, trazar, imaxinar e coller folgos para continuar o camiño da normalización lingüística do galego, en definitiva, para redifinir a folla de ruta da política lingüística e centrala na a activación de falantes no século XXI.
O primeiro en intervir foi Suso Acevedo  quen comenza  co acertado concepto dos "anos da peste. Avogou por non teimar en falar da diglosia, nin tampouco na normalización, porque adquiriu matices pexorativos e propón usar outros termos como "igualación" xa que por unha banda indica que a situación do galego está en inferioridade con respecto á do castelán, proponse unha igualdade e ademais deixa en evidencia a quen se opoña.

Rosa Berrio (USTEC-STEs/SomEscola) explica que SomEscola naceu no 2011 cando a Lei Wert atacou a escola co catalán como lingua vehicular. Antepóñese con carácter lúdico a todos os agravios ao catalán. Comenta como a política lingüística vai sempre a remolque das reivindicacións sociais. Fala da necesidade da imersión lingüística como primeiro paso para a revitalización da lingua, pero con isto non basta, cómpre socializar a lingua.
Marcos Maceira (A Mesa): é obvio que o galego é a lingua propia de Galicia. Pero temos que facer fronte ao racismo lingüístico, así vémonos esixidos de xustificación constante de falar en galego. O panorama é tal que é máis fácil atopar material en inglés ca en galego nas escolas infantís. O ataque chega ata o punto de que o ensino da historia de Galicia está excluído por mor da LOMCE ou a que se dea o caso de que a TVG é a única televisión autonómica que non ten unha canle adicada ao mundo infantil.
Jasone Mendizábal (Euskaltzaleen Topagunea/Proxecto Tosta) explica en que consistiu o Proxecto Tosta, un proxecto fundamentado na ecoloxía sostible. Arredor deste proxecto programouse un festival itinerante e elaborouse un manual para axentes culturais.

Diego Espiña Barros, profesor de literatura comparada en Chicago, ofrece a súa testemuña como galego no exterior.

A actriz María Vázquez expón a súa experiencia baixo a epígrafe "Argumentos para o galego". Coméntanos que as películas gañadoras dos Mestre Mateo 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017. Só nas edicións do 2012 e 2018 as gañadoras foron para películas en galego cando se supón que os Mestre Mateo son os premios do audiovisual galego.

Rexeita o maltrato. Cambiar está na túa man

No CPI Mosteiro-Meis (Meis) elaboraron dúas pezas audiovisuais para o 25 N. Son dúas curtas cheas de mensaxes para afrontar os prexuízos de xénero e tamén son vídeos moi ben coidados, cunha realización de premio.

A contraluz

Videoclip realizado polo alumnado de 4º ESO do CPI Eusebio Lorenzo Baleirón (Dodro)

Isto son matemáticas (en galego)

Isto son matemáticas
no IES Antón Losada

Tal e como se anunciaba nunha entrada anterior, no IES Antón Losada programouse unha extensa cantidade de actividades reivindicando a ciencia en galego. Unha delas consistiu na presentación por parte de alumnos de 1º de bacharalato, de seis temas de corte matemático a alumnos de 2º da ESO.

Os primeiros en ofrecer o seu relato foron Ibai Fernández e Samuel Martíns, que baixo o título "O número de Deus" explicaron como facer o reconto de posibles configuracións dun Cubo de Rubik, resolveron un en directo e, como non!, falaron do curioso número de Deus.
Uxía Rodríguez e Andrea Porto abordaron distintos crebacabezas xeométricos nos que cunhas poucas pezas simples, ao estilo Tangram, podemos formar distintas figuras xeométricas de distintas áreas... a pesar de que usamos as mesmas pezas!



Laura Picallos e Carla Villaverde abordaron a cuestión de "Para que serven os polinomios?" Para iso presentaron o seguinte xogo do Proxecto ed@ad   no que se trata de adiviñar unha das 32 figuras por medio de 5 preguntas de resposta si/non. Entón desviaron a cuestión ás notacións decimal e binaria dos números. A representación dos números en calquera base faise mediante unha estrutura polinómica. Precisamente, estudando o sistema binario podemos desvelar o segredo deste xogo. Como en moitas ocasións, a esencia da resposta está no coñecemento dos polinomios.

Facendo uso da técnica anterior, pero implicando agora o control das ordenacións ao barallar as cartas, Julio Tarrío e Andrea Fraiz fixeron un espectacular truco de cartas matemático.

Falando de xogos, coñecedes o xogo do nim? Dada unha disposición en filas de 1-3-5-7 paus, cada xogador (son 2) retira por quendas a cantidade de paus que queira de cada fila. Perde o que se vexa obrigado a retirar o derradeiro pau.
Pablo Pena e Mauro Moimenta non só xogaron e explicaron en que consiste, senón que, facendo uso da descomposición de calquera número como suma de potencias de dous, deron conta dunha estratexia gañadora. Ademais esa estratexia podían aplicala a calquera outra disposición de paus en filas. En particular, serviría para xogar con filas de 1-2-4-7-8 paus en cada unha.



O xogo do calendario
Finalmente Seraina Barros e Iria Ferreiro presentaron outro xogo, o "Xogo do calendario". Tomaron como punto de partida o calendario que fixera o Equipo de Normalización a comenzos de curso. Poderían ter collido outro mes  pero escolleron o mes de maio porque é cando se celebra o Día das Letras. Nel recortaron unha matriz de 4x4 números e mediante un proceso consistente en escoller un número e despois tachar o resto dos números da fila e a columna no que está o elixido para pasar despois a escoller outro número non tachado, foron guiando aos alumnos de 2º da ESO para que fixeran o mesmo. A pesar de que tiñan todos táboas diferentes, de que cada un escolleu os números como lle petou, e, en definitiva, de que cada un dos presentes tiña unha colección de 4 números distinta, ao final por esas cousas misteriosas que teñen as matemáticas, a suma deses grupos de 4 números escollidos por todos e cada un dos asistentes coincidía!




Cando andaba na procura de temas para que o alumnado preparara para expoñer, atopei varios xogos que tiñan que ver cos calendarios.  Non me acababa de gustar ningún, ata que remexendo neles lembrei un que me encantara e que presentara Coque nun congreso de Agapema, así que, dalgunha maneira en homenaxe a el foi o que lle propuxen aos alumnos para que o levaran a cabo. Paso a explicar os seus fundamentos.
Se recortamos unha matriz 4x4 nun calendario (cando isto é posible), e o primeiro número é a, o resto da matriz distribuirase da seguinte maneira:
$$\begin{matrix} a & a+1 & a+2 & a+3 \\ a+7 & a+8 & a+9 & a+10 \\ a+14 & a+15 & a+16 & a+17 \\ a+21 & a+22 & a+23 & a+24 \end{matrix}$$
(Nota: quen queira pode pensar en escoller unha matriz 3x3 e ver o que sucede nese caso). Polo procedemento indicado máis arriba (escoller un número, tachar fila e columna, escoller número non tachado, tachar fila e columna....) determínanse 4 números que sumarán o mesmo que os 4 da diagonal principal: 4・a + 48. Na escolla que fixeron Iria e Seraina: 4・7 + 48 = 76.
Finalmente, elaborar matrices que den lugar a esas cifras non é nada complicado. Basta considerar a seguinte matriz $$\begin{matrix} a & a+k & a+2k & a+3k \\ b & b+k & b+2k & b+3k \\ c & c+k & c+2k & c+3k \\ d & d+2k & d+3k & d+4k \end{matrix}$$
Dándolle valores a catro das variables en xogo, por exemplo ás variables k, a, b e c, podemos deducir o valor de d=76 ㄧa ㄧbㄧcㄧ6k.

É o momento

É o momento de ver o audiovisual premiado no concurso de imaxes gráficas e audiovisuais convocado pola Xunta  con motivo do 25N, “Día Internacional Contra a Violencia de Xénero”,

Microespañolismos (e 3): Prezados agresores

por Miguel Rodríguez Carnota no Terra e Tempo:

Disposto a rematar esta serie de artigos dedicados a dar conta das agresións exercidas sobre alumnas e alumnos galegofalantes nos nosos centros escolares, debo revelar a fonte de información que serve de base tanto e este escrito como aos dous anteriores, publicados nos pasados meses de xullo e setembro. Trátase dos primeiros resultados dunha pesquisa en curso na que se estudan en profundidade os testemuños dun número de informantes e se comparan cunha observación directa exercida en primeira persoa durante anos. Non é un traballo no que falemos de porcentaxes ou de evolucións estatísticas sobre o uso da lingua. Esta pesquisa vai dirixida a relatar as experiencias, moitas delas terríbeis, de galegofalantes adolescentes en situación de singularidade, de descubrir as razóns últimas e máis íntimas do abandono da lingua galega por parte de moitos adolescentes vilegos e de desvelar as desiguais relacións de poder que se ocultan detrás de cada comportamento lingüístico.

Soidi

Soidi é un documental sobre a situación da Fala do Val de Xálima (Cáceres), dirixido por Miguelanxo Lar. Unha fala ancestral de orixe galego-portuguesa que pervive até os nosos días nos tres lugaris situados no no noroeste de Estremadura.
Alén de todo o rebumbio de ideas e opinións sobre a fala, esta peza audiovisual é unha perla para reflexionar sobre a situación do galego na nosa terra. Pódese ver como un espello da nosa situación sociolingüística, de como abrollan os prexuízos, de como se destacan as insignificantes diferenzas entre as "tres falas"  (mañego, lagartero e valverdero)  e como esas peculiaridades se ven como impedimentos insalvables para unha norma escrita. Obsérvase moi ben, que canto maiores son os prexuízos que amosan os interlocutores, máis dificultades lle poñen tanto normalización como a ese chanzo previo, a normativización. Quen máis prexuízos amosa é quen tamén xa abandonou a fala. Neste mesmo sentido, toda a minusvaloración da lingua minorizada acarrexa unha saca de impedimentos para a impartición da mesma nalgunha hora de ensino regulado.
O futuro da fala dependerá de como afronten e se desfagan deses prexuízos. O mesmo diagnóstico debemos aplicarnos nós. Só o orgullo do propio os (nos) fará libres.
Vía PGL.gal

Ciencia en galego

por Víctor F. Freixanes, en La Voz de Galicia:

En novembro de hai oito anos, vésperas do San Martiño, un grupo de doutores, investigadores universitarios, activistas culturais e, sobre todo, profesores de bacharelato acordaron instituír o Día da Ciencia en galego, acolléndose á celebración que dende o ano 2002 promove a Unesco a prol da ciencia ao servizo da paz e o desenvolvemento das sociedades. A idea dos galegos, ademais de asumir os valores da iniciativa internacional, cadraba coa promulgación aquel ano do Decreto 79/2010, tamén chamado decreto do plurilingüismo, desafortunada iniciativa na que se obriga ao profesorado a impartir as aulas de Matemáticas, Tecnoloxía e Física e Química en castelán. O galego, para as letras e as humanidades. Malia as críticas, o tal decreto segue vixente.

Traballamos en galego

Os Premios Manuel Beiras recoñecen e poñen en valor o esforzo destas empresas e cada ano contribúen á súa difusión e presenza pública. Convócaos o Concello de Santiago en colaboración coa Cámara de Comercio da cidade e xa van pola edición número 19.
Teñen como obxectivo principal destacar ao galego  como un valor positivo nas relacións comerciais, e como unha lingua que facilita a conexión e achega confianza.

I premio Morales polo galego no Bierzo

por Manuel González Prieto, nas Voces de ProLingua:

“En cuanto chegan ao campo poin as castañas no suelo, collen zarzas dos subiaos, follas de árboles e fieitos, e con pallas dos rastrollos, unha fogueira fain presto. E pra que se asen por igual as castañas, cun galleiro, desde que a estoupar empezan, sempre as están revolvendo. En bon amor e compaña...”

Matemáticas: habelas, hainas

Desde o ano pasado a Facultade de Matemáticas da USC , o IMAT e a CNL organizan unha xornada de carácter divulgativo sobre investigación en matemáticas. As charlas, de menos de 20 minutos, presentan diversos usos das matemáticas dun xeito desenfadado e sinxelo.  Isto é certo ata o punto de que os vídeos ben poderían ser unha gorentosa fonte de recursos para o ensino secundario.
Un obxectivo destacable detas xornadas é que procura familiarizar aos participantes no uso do galego para a presentación das investigacións ao público non especialista. Coincidindo coas celebracións en novembro da Ciencia en Galego e como sinalan os promotores desta proposta, a intención é normalizar o uso do galego nas matemáticas deixando de lado prexuízos lingüísticos.
Podemos acceder aos relatorios destas xornadas en vídeos aloxados nunha plataforma propia da USC. Se por unha banda este formato permite alternar entre a visualización da presentación e a do relator, pola outra é unha mágoa que non permita unha maior divulgación destas charlas.



Matemáticas: habelas, hainas, queremos contarchas!
Xornada celebrada o 9/11/17

• A danza da gravidade: estrelas dobres e planetas extrasolares, por Pedro Pablo Campo Díaz
• Matemáticas doutra Galicia, por Jorge Losada Rodríguez
• Mergullándose coas matemáticas, por Saray Busto Ulloa
• Money, money, money!, por Adrián Fernández Tojo
• Segredos, espías e números primos, por Xabier García Martínez
• E ti… de quen vés sendo?, por María José Ginzo Villamayor
• Medindo a curvatura, por Javier Valle Regueiro
• #dimecomofalas e tuiteoche #deondees, por Laura Calaza Díaz

Matemáticas: habelas hainas, seguimos contándochas!
Xornada celebrada o 7/11/18

• A vida é un xogo, por Alejandro Saavedra Nieves
• As ecuacións do amor, por Lucía López Somoza
• Vida noutros mundos. A Astrobioloxía, por Carlos Vázquez Monzón
• Ata o infinito e máis alá!, por Beatriz Álvarez Díaz
• Matemáticas no teu corazón, por Marcos Loureiro García
• Buracos: as matemáticas do vaqueiro, por David Mosquera Lois
• Pero ti estás seguro diso?, por Mercedes Conde Amboage

Química en galego

por Olalla Rodil en Luzes:

Cando Ciudadanos irrompeu nas Cortes españolas nas eleccións xerais de 2015, unha parte da sociedade do Estado descubriu unha forza política –reaccionaria e españolista– que en realidade levaba unha década operando en Catalunya.

Rapea, que a lingua non para

Velaquí os gañadores do concurso do manifesto na edición do Correlingua. Eles son o grupo Labreg@s da linguaxe, do IES Antón Fraguas (Santiago) e ao premer no play saberás do por que do premio

3 veces menos lingua galega

Se debullásemos a serie histórica dos orzamentos da SXPL (Secretaría Xeral de Política Lingüística) en comparación cos totais da Xunta veríamos que en certo momento a SXPL gastaba un de cada 500 euros. Polo tanto se collésemos da carteira da Xunta unha parte de cada 500, poderíamos comparala coa da política lingüística. Este cotexo é o que podemos ver na seguinte gráfica correspondente aos anos 2002-2019: en azul o orzamento da SXPL, en vermello a 500-ava parte do total da Xunta.

Coa presidencia de Alberto Núñez Feijóo, ademais dunha baixada de categoría dentro do organigrama xeral da Xunta, pasando de Direccción Xeral, a Secretaría Xeral,  comenza un proceso de drástica redución do orzamento adicado á política lingüística. No período 2010-2014 o capítulo da lingua sofre unha diminución dun 70%. A partir deste momento discorre paralelo ao presuposto xeral. O recorte está consumado e consolidado.

Hai unha forma moi clara de presentar este desprezo dos actuais gobernantes pola situación cada vez máis discriminada da lingua galega.O orzamento da Xunta para o ano 2019 (11.291.175.295 €), é prácticamente idéntico ao do 2008 (11.224.465.979 €), porén o da política lingüística é hoxe 3 veces menor. No 2008, de cada 500 € da carteira da Xunta, algo máis de 1 € correspondíalle á  Dirección Xeral de Política Lingüística, para o vindeiro ano ficarán con 34 céntimos. Hoxe a Xunta adica 3 veces menos á lingua galega do que lle asignaba hai 10 anos.

Programación da ciencia en galego no Losada

Fermoso cartel para unha gorentosa progrmación por unha #cienciaengalego sen imposicións no IES Antón Losada Diéguez (A Estrada)

A táboa periódica, tamén en galego

No Colexio Lestonnac (Ferrol) volve a repetir dando na diana con outro audiovisual encantador para celebrar o Día da Cinencia en Galego. Lembremos que hai un ano publicara un vídeo sobre a Física e química e outro sobre as Matemáticas
Precisamente hai uns poucos días presentábase a Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións ( editado polo Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades) de Ana María González Noya, Marcelino Maneiro Maneiro e Manuel Bermejo Patiño. Por culpa da nefasta política lingüística que impón o castelán no ensino da Física e a Química, este manual non pode ser utilizado no seu lugar natural, as aulas. En consecuencia a guía só pode abrirse baixo a ameaza dun decreto que actúa contra o galego.
Coma se fose un enterrador que quer asegurarse de que o morto non vai saír da súa tumba, Valentín García oficiou como mestre de ceremonias na presentación da guía. Ben podía levarse todos os exemplares para a súa casa, quizais así durmira máis tranquilo.
Unha gorentosa edición, tamén do Centro Ramón Piñeiro, dun libro divulgativo sobre o mesmo tópico, O nome e o símbolo dos elementos químicos, de M. R. Bermejo, A. M. González Noya e M Vázquez pode descargarse aquí.

A aridez do Plan de dinamización da lingua galega no tecido económico

O Plan de dinamización da lingua galega no tecido económico foi/está sendo, unha chafallada. Entre outras cousas, hai meses que non se oe falar del. Concretamente, desde que se presentou no ano 2016, non se volveu falar dese presunto plan.
Que eu saiba a Xunta só puxo en marcha tres medias medidas das 81 previstas nese anunciado plan. Unha delas (medida PU.2) é a participación da SXPL nos Premios de publicidade en galego. Estes premios van pola edición XXV, polo que non supoñen un cambio xenerado a partir do Plan. A única novidade é a participación directa da SXPL nuns premios que xa antes contaban coa participación da Xunta a través da CRTVG. Trátase únicamente dunha derivación das entidades organizadoras dos premios a outro organismo polo que a medida non é innovadora, de aí que a consideremos como só media medida.
A outra media medida (medida CO.2) ten que ver coa subvención a entidades locais para a promoción do uso do galego. A puntuación para a asignación da cantidade a recibir polo concello increméntase en ata un 20% segundo a aportación a plans para o entramado económico. Porén a cantidade asignada aos concellos segue a ser a mesma que a dos anos anteriores, que por certo, é a menor de toda a historia.
A única media medida realmente orixinal foi o da participación da SXPL no lanzamento de do portal do sector dos áridos de Galicia. Neste caso cualificámola como "media medida" porque non se corresponde con ningunha das 81 medidas do Plan. Con todo, foi a única innovadora de todo ese anunciado Plan... ou así o era ata que Alberto Núñez Feijóo acudiu a inaugurar un congreso de áridos celebrado en Santiago o pasado 25/09/18. Fíxoo en castelán. Deste xeito explicitou o que a Xunta entende por Plan de dinamización da lingua galega no tecido económico.

¿por qué hacer un vlog en gallego?

A Lobeira Today é unha canle de You Tube no que o autor trata temas do máis diverso, mais nese par de vídeos dou co tema deste blogue, a normalización.

Parabéns polos vídeos, e moito coidado ao gravar montado na bici!

Cando "en galego" significa "en castelán"

Comenzou o mes de intoxicación da Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) e a Consellería de Cultura arredor do tema "a ciencia e o galego". Todos sabemos que nesta cuestión só hai unha verdade: a prohibición de impartir aulas de ciencias en galego, ou equivalentemente, a imposición do castelán no ensino vía o funesto decreto 79/2010 (no resto dos ámbitos xa está imposto por outras vías).
Como todos os anos por estas datas a estes organismos éncheselle o papo dando a entender un seu presunto apoio á "ciencia en galego". Fan presentacións públicas ou editan folletos propagandísticos que, a pouco que se rasquen mostran unha verdade que vai xusto na dirección contraria do que se anuncia. E que é o que se anuncia? Botémoslle un ollo ao folleto. Lemos nun dos titulares: "Seleccións de materiais sobre a ciencia en galego". De seguido lemos que se trata dunha "coidada selección que son ofrecidas en préstamo temporal aos centros, sobre Ciencias en xeral (para primaria ou para secundaria), Economía, Física e Química, Matemáticas ou Bioloxía e Xeoloxía"
Fagamos a proba, vaiamos ás maletas viaxeiras, escollamos unha calquera de ciencias, por exemplo Matemáticas Secundaria B.
Resultado: 3 libros en galego e 28 en castelán.
Velaquí que cando a SXPL di "ciencia en galego", temos que entender "ciencia en castelán"

Folleto Mes Ciencia en Galego by kiarqu2458 on Scribd

O galego na inxustiza

por Luís Bará, no Sermos Galiza:

A xustiza española é unha institución rancia e reacionaria, que rezuma clasismo e machismo. No seu cerimonial e nos seus ritos, compórtase como un corpo elitista, distante e autoritario. Vixiante do mantemento do statu quo, despregou todo o seu arsenal represivo na resposta ao desafío soberanista catalán. E vela tamén con dilixencia polos intereses dos máis poderosos.

O último rechío da política lingüística

Valentín García participou no acto de entrega de premios do concurso ‘Explícoche matemáticas 2.0’ https://t.co/4GWBP5Ci6G pic.twitter.com/w5jBRMzAm7

— Política Lingüística (@SXPL) 27 de outubro de 2018

De contemplarmos esta foto sen máis información só veremos catro persoas posando. Se nos proe algo a curiosidade e prememos na ligazón que nos ofrece o chío, quedarémonos con que Valentín García participou na entrega de premios do concurso "Explícoche matemáticas 2.0".  Neste caso pensariamos que temos a información completa cando o certo é que nese intre saberemos menos que antes. Para explicar a foto cómpre relatar algunhas das febras historia de como se chega ata ela.



Unha desas febras comenza cando as ansias de galego desta terra levaron a que un grupo de usuarios se organizase para proporcionarnos unha versión do Twitter en galego. Un goberno da Xunta que leva o vergoñento carimbo de ser unha peste para a lingua galega, quixo apropiarse o traballo de todos eses usuarios para venderse perante a opinión pública como a peza fundamental da galeguización da rede social despois de actuar con completo desinterese pola cuestión.

Unha pena que o propio goberno da @Xunta nos minta así: http://t.co/HlOWSmXD

— Twiter en galego (@chio_en_galego) 20 de setembro de 2012

Como é habitual nos procesos de implantación dun novo vocabulario, naquel traballo comunitario de de galeguización do Twitter houbo vacilacións. Como designar o vocablos "tweet" e "retweet"? Algúns avogaban por empegar directamente a versión orixinal en ingles, porén a opción que comenzou a usarse nun principio foi a de "chío" e "rechío".
Con moito acerto, unha intervención do Portal das Palabras avisaba da existencia de "rechío" con outra acepción: "son áspero e desagradable que produce unha cousa dura ao rozar". Aqueles que habilitaramos o noso Twitter en galego non tardamos en ver como a tradución de "retweet" pasaba a ser "rechouchío", ampliándose así os chíos e rechouchíos dos xílgaros e reiseñores a todos os usuarios da rede social.
Outra das febras da prehistoria da foto é máis coñecida aínda que non se ten o suficientemente presente. No 2004 publícase baixo o paraugas do consenso o Plan Xeral de Normalización Lingüística (PXNL), un documento con 445 medidas que marcaban as directrices da política lingüística para os seguintes anos. No 2007 ponse en funcioknamento o decreto para a promoción da lingua galega para o ensino non universitario seguindo estritamente as directrices do PXNL, entre elas a 2.1.26 e a 2.1.27 que recomendaban que as matemáticas (e a tecnoloxía) figurasen entre as materias a impartir en galego. Contra todo acordo previo os gobernos dirixidos por Feijóo prohibiron a partir do ano 2010 tanto a docencia como a publicación de materiais didácticos en galego para as materias científicas. Coa aprobación da LOMCE increméntanse o número de clases de matemáticas, e polo tanto de exclusión da lingua galega no ensino non universitario. A partir do ano 2018 a Consellería de Educación comenza unha campaña de promoción das STEM, onde o galego está vetado, co que indirectamente se reforza a súa discriminación oficial.
Agora, que temos presente toda a información, volvamos a mirar a foto. Por unha banda está o secretario xeral de política lingüística, responsable último de prohibir tanto a impartición de aulas de matemáticas en galego como o uso de material didáctico desta materia nesa lingua. Pola outra dúas mozas que acaban de recibir de mans dese secretario xeral un premio por elaborar material didáctico de matemáticas en galego. Velaí o último rechío, ata o día de hoxe, da política lingüística que nos tocou padecer.
Haberá máis.

Pobreza intelectual

por María Canosa, en La Voz de Galicia:

Eu non estaba presente, pero creo na historia que veño de escoitar varias veces. O peor de todo, ademais, é que non me sorprende. Nun colexio dunha cidade galega unha docente reúne aos pais dos alumnos a comezo de curso. Avísaos de que vai saltar a normativa. Que os libros están nun idioma pero ela vai traducilos pese a que isto implique que aprendan menos desa lingua. É máis, nas clases desa materia, non vai ser rigorosa e permitirá aos rapaces escribir mal, con faltas ortográficas.

Cando falla a razón instrumental

por Sara Plaza, nas Voces de ProLingua:

Tantos construyendo cerrojos

y tan pocos buscando llaves

Alberto García-Teresa

Hai algún tempo que camiño cun feixiño de dúbidas no meu fardel, mais todas xiran arredor da mesma cuestión: se ten sentido preguntar unha e outra vez aos galegos (de nacenza o de corazón) que o falan para que serve o galego, e intentar quitar das súas repostas algún tipo de receita coa que convencer da súa utilidade a aqueles que non o fan. Coido que esa insistencia no proveito talvez poida esgrimirse co inglés ―unha lingua allea que pode ser unha boa ferramenta de comunicación polo mundo adiante, aínda que non en todos os lugares―, pero non sei se é un bo argumento para disuadir os galegos de falar a lingua propia de Galicia no seu territorio. O que axiña me leva a unha cuestión previa: o feito de ter que xustificar seguido por que se fala galego na terra onde esta lingua comezara a forxarse aló polo século IX.

Aprendín galego en 6 días con Shin Chan

Adolfo Flores é un mexicano que gosta das linguas. Segundo el mismo confesa neste vídeo, sabe falar en portugués, e agora meteuse a aprender a nosa lingua. Levaba 6 días cando gravou esta vídeo-confesión na que incluso achega algunha pequena reflexión de corte sociolingüístico: "A lingua galega en Galiza, *non úsase todo o tempo e non sei por que"

Forever in Galiza

Non creo que haxa que explicar o que significa o "Sempre en Galiza" de Castelao. Hoxe este libro, que debería formar parte do imaxinario de calquera galego digno de cualificarse con este adxectivo, pode consultarse en inglés grazas ao traballo de tradución feito por Craig Paterson.
Grazas ao blogue da biblioteca do IES  Ollos Grandes (Lugo), tiven coñecemento do vídeo que comparto ao inicio da entrada no que se informa da presentación da tradución na terra natal de Castelao. Unha segunda presentación tivo lugar no IES Félix Muriel, da mesma localidade.
Posiblemente a mellor introdución a este traballo será a que acharemos nesta entrevista de Marcos Pérez Pena para o dixital Praza Pública. Destaco dela algunhas palabras de Craig Paterson:

Optamos á mantenta por non buscar ou aceptar calquera subvención por parte dunha Xunta de Galicia que, dende 2009, por medio das súas políticas lingüísticas, educativas e culturais, fixo o maior dano á lingua galega dende a morte de Franco. En particular, eu creo que sería unha falta de respecto ao legado de Castelao vincular o proxecto con semellante filisteísmo, sendo a obra unha defensa magna dos dereitos insubornábeis e humanos de Galicia e os galegos. Colaborar con semellantes forzas representaría, para min, unha incoherencia hipócrita, contraproducente e destrutiva, que de paso lexitimaría os feitos inefábeis do goberno de Feijoo en contra da cultura e lingua galega.

 Velaquí que me pareceu ésta unha excelente oportunidade de lembrar aquela iniciativa do Consello da Cultura Galega para conmemorar o 70 aniversario da obra, #sempreengz

Grazas a Beltrán e Rhodes

por Manuel Bragado, no Faro de Vigo:

O 8 de outubro Fran Beltrán publicou en Twitter este chío: "En Galicia hai máis de cen formas para designar a choiva, pero todas elas escampan #Afouteza e moito #Corazón @RCCelta A seguir traballando!" O medio centro madrileño respondía así a decepcionante actuación do cadro celeste en Sevilla e aos primeiros síntomas de crise do proxecto de Antonio Mohamed. Foi o seu un exercicio responsable de celtismo da vontade, mais tamén xeneroso de galeguismo, tanto polo feito de utilizar a lingua galega nas redes sociais, como por referenciarse coa súa riqueza semántica e literaria, capaz de expresar todos os matices que sabemos identificar nas precipitacións: dende o orballo, chuvisco, chuviña e chuviscada, cando é moi lene, máis tamén como babuxa, babuña, poalla, poallada ou froalla, até chuvieira, chuvascada, xistra, ou brea cando chove a ballón (a barullo) ou a choupón para que logo escampe, estrelampe ou estiñe e máis tarde chegue a brétema, a néboa ou o neboeiro... Xaora, tampouco era esta a primeira ocasión na que o noso Iniestiña chiaba en galego, xa que o veu facendo dende as primeiras semanas en Vigo e que xustificou, como o seu esforzo por aprender a falalo, coa intención de achegarse aos seareiros e devolverlles así o agarimo que recibe.

Una lingua de premio

A Deputación de Pontevedra presenta nesta peza audiovisual os certames literarios que convocan os concellos da provincia. Unha iniciativa para visibilizar tanto premios como os concellos que os convocan.

Abecedario

Unha das cousas que aprenden os rapaces na escola é o abecedario, pero o primeiro, o considerado principal e moitas veces único, é o abecedario en español. Velaí que non sexa normal bater con vídeos como o de arriba; velaí que ao velo teñamos aínda que pegar chimpos de alegría.
Lémbranos esta outra gorentosa iniciativa da Mesa pola Normalización Lingüística:

E Toni Cantó escribiu de linguas

por Anxo Teixeiro, no Sermos Galiza:

Se por el fose falaba do galego no obituario, mais polo momento tivo que se conformar con botar a lingua a pacer na sección de opinión da Voz. O seu artigo representa un novo exercicio de odio ao galego. Riu de nós cando dixo o que dixo no congreso pero, ollo, ímoslle dar tribuna. É para chorar desconsoladamente. Se un segue con atención os pinchacarneiros argumentais de Toni Cantó colixe a súa demagoxia. Cada vez que exemplifica lévao ao terreo da saúde. Chántanos no imaxinario unha muller luguesa a vida ou morte co corazón exposto na mesa de quirófano e un neno cun tumor cerebral. Non van ter bos cirurxiáns porque os mellores tiveron que marchar ao trote a Valladolid porque aquí sen saberen galego non daban ficado.

Deixa en herdanza a túa lingua

En ningún lugar está tan morta al lingua galega como nos cemiterios. Por iso, un ano máis a Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística pon en marcha unha campaña polo uso do galego nos documentos notariais e nas lápidas mortuorias.
Este é o texto co que se presenta o audiovisual:

Houbo tempos –séculos atrás- que era frecuente encontrar nos protocolos notariais mandas testamentarias. Nelas o testador impúñalles aos herdeiros obrigas de carácter piadoso, por regra xeral. Case todas elas referidas ás crenzas relixiosas imperantes na sociedade: celebración de cabodanos, construción de cruceiros ou hermidas cunha advocación conreta... Desta maneira foise consolidando xeración tras xeración o respeto e fomento dunha cultura relixiosa. Certo é tamén que había outras moitas cargas para os herdeiros como por exemplo “dar unha pitança o día festa” aos criados. Nun comezo eses protocolos notariais estaban escritos en galego.Tempo despois, a partir do século XVI, foron reemprazados pola prosa notarial en castelán. A Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, vén publicando unha colección de libros titulados “En galego,agora e sempre”, que recollen modelos de mandas testamentarias nas que se lles encomenda aos beneficiarios testamentais a defensa do patrimonio cultural e lingüístico, como un legado inmaterial que deben conservar no futuro. Bos exemplos para que retomemos aquel vello costume de incluír neles mandas específicas con esta nova orientación.

Recursos sobre Domingo Fontán

Coa designación de Domingo Fontán como Científico Galego 2018 por parte da Real Academia das Ciencias de Galicia (RAGC), incrementouse a divulgación e o interese por este matemático do XIX. Ademais da revista da RAGC especialmente centrada na figura de Fontán, (portal, PDF) e o vídeo que abre esta entrada, o Consello da Cultura Galega publicou unha unidade didáctica.
Todas estas achegas súmanse ao diverso material que podemos recoller pola arañeira da rede. Velaquí se recollen algúns deses recursos.


Xeral

• Domingo Fontán, Galipedia
• Domingo Fontán Rodríguez. O home que puxo a Galicia no mapa, Álbum da Ciencia (CCG), por Margarita Barral Martínez.
• Domingo Fontán. Apuntes biográficos, Fundación Domingo Fontán
• Fontán polifacético, Fundación Domingo Fontán
• Domingo Fontán, un dos bos e xenerosos, Textos da exposición: Innovación e Territorio: O legado de Fontán ao século XX , USC 2010, www.dehistoria.net
• Boletín Oficial do Parlamento de Galicia, X lexislatura, nº99, (12/04/2017) que contén a resolución sobre as actuacións que debe levar a cabo o Goberno galego para difundir a vida e obra de Domingo Fontán, así como para a conmemoración no ano 2017 do 200 aniversario dos comezos da elaboración da Carta Xeométrica.
• Domingo Fontán e a Carta geométrica de Galicia  (CCG) (2018) Unidade didáctica coordinada por Xosé Antón Fraga e Elena Vázquez Cendón. Autores: Margarita Barral, Xosé Antón Fraga, Gonzalo Méndez Martínez, Víctor Pollán Fernández, Julio Rodríguez Taboada, Elena Vázquez Cendón.

Artigos

• Domingo Fontán, el ilustre olvidado, Galiciaé (20/05/2008), por Xema Aguiar
• Domingo Fontán, matemático sublime, El País (01/04/2011), por Suso de Toro
• Vítor H. Brandalise, un brasileiro seguindo os pasos do caderno de campo do xeógrafo Domingo Fontán por Galicia, por Xosé Mª Lema Suárez en Que pasa na costa (10/10/12)
• Domingo Fontán, xenio e amante da Galiza, Revista Murguía (12/09/12)
• A fábrica de papel de Fontán, RAG, (14/06/12)
• Que o mapa de Fontán nos ilumine, Sermos Galiza (06/09/14), por Manuel López Foxo
• Vello mapa, La Voz de Galicia (25/10/16) , por Santi Garrido
• Domingo Fontán, o redescubridor de Galicia, Historia de Galicia (21/11/16)
• Entrega do Mapa de Fontán, Almanaque das Irmandades (01/12/16)
• O pai do primeiro mapa científico de Galicia, La Opinión A Coruña (18/12/16) por Xosé A. Fraga
• Domingo Fontán, o descoñecido arquitecto de Galicia, Galiciencia (02/03/17)
• Unha ducia de... Mapas históricos de Galicia, (08/04/2017) Praza Pública
• Domingo Fontán Rodríguez, pai da xeografía galega, homenaxeado polo PPdeG, Historia de Galicia (09/04/17)
• Presentación del libro y mapa "Domingo Fontán. Carta geométrica de Galicia 1817-2017", (29/06/17) Faro de Vigo
• Galicia, ante o seu espello cartográfico, La Voz de Galicia, (29/06/17) por Xesús Fraga

Blogues

• Domingo Fontán Rodríguez, Historia de Portas. Neste blogue hai unha gran cantidade de entradas sobre a figura de Fontán:

• Os primeiros anos 

• Cronoloxía da súa vida

• Biografía resumo

• Domingo Fontán segundo a Enciclopedia Galega

• Imaxes

• Preito pola capitalidade da provincia

• A oratoria de Fontán

• O Mapa de Galicia

• Os mapas anteriores a Fontán

• Os seus mapas

• Fontán e o Museo

• Clima histórico

• O seu tempo.

• Cronoloxía

• Na última volta do camiño

• As súas cinzas

• El primer rostro de Galicia, blogue do periodista Vitor Hugo Brandalise que volve tras os pasos de Fontán en La Voz de Galicia
• Carta de Fontán: Toda Galicia vai nela, no blogue de Álvaro del Prado, Así es... o no...
• Tras os pasos de Domingo Fontán, blogue do CPI de Portas

Vídeos

• Planos de la cartoteca de Domingo Fontán,
• Domingo Fontan e a Rede Xeodésica da Galiza.Historias de Galicia (TVG)
• Teodolito de Fontán, da exposición Galicia 100 (CCG).Francisco Díaz-Fierros explica o papel deste teodolito na elaboración do primeiro mapa moderno de Galicia
• Domingo Fontán. La pasión por la cartografía documental 1996. 26 minutos. Con Vicente Montoto como Fomingo Fontán; guión de Xavier Manteiga; cámara: Pep Fortuny; producción, Inmaculada Castaño; dirección, Valentín Carrera. Emitido por TVG e Telecinco.
• O periodista Vitor Hugo Brandalise realizou unha serie de vídeos intentando reproducir os percorridos de Fontán por Galicia para elaborar a súa Carta Xeométrica:

• Tras los pasos de Fontán. En la Berenguela

• Tras los pasos de Fontán. En el Pedroso

• Tras los pasos de Fontán. En Formarís

• Tras los pasos de Fontán. En Sigrás

• Tras los pasos de Fontán. En Ponte Ulla

• Tras los pasos de Fontán. En Mesón do Vento

• Tras los pasos de Fontán. En la Torre de Hércules

• Tras los pasos de Fontán.En Melide

• Tras los pasos de Fontán. En la Cova da Serpe

• Tras los pasos de Fontán. En Sobrado dos Monxes

• Tras los pasos de Fontán. En San Xulián do Monte

•  Faladoiro sobre Domingo Fontán 1. O topógrafo Marcos Rial Docampo impartiu unha conferencia sobre Domingo Fontán no bar A Fonte do Galo de Cangas o pasado 18/05/17
• Faladoiro sobre Domingo Fontán 2.
• Faladoiro sobre Domingo Fontán 3.
• Faladoiro sobre Domingo Fontán 4.
• Día da Ciencia en Galicia 2018. Domingo Fontán Rodríguez. Vídeo da RACG

Libros

• Pensamento matemático en Galicia, Edicións do Castro (1992), autor: Ricardo Moreno Castillo. Ten un capítulo adicado a Domingo Fontán.
• 13 matemáticos galegos, Grupo Anaya (2004), autor: Ricardo Moreno Castillo. Ten un capítulo adicado a Domingo Fontán.
• Fontán, Editorial Galaxia 2015, autor: Marcos Calveiro. IX Premio Narrativa Breve Repsol 2015. Novela biográfica con moita información, case podería pasar por un ensaio sobre a vida de Domingo Fontán.
• A parroquia galega a partir da “Carta Geométrica de Galicia”, Minerva (repositorio institucional da USC) (2015), tese de doutoramento de María del Carmen Álvarez Monterroso
• Carta Geométrica de Galicia 1817-2017, Teófilo comunicación (2017)

Revistas

•  Tema: Domingo Fontán, GCiencia
• A ciencia en Galicia (2018). Revita da RACG nº 37. Versión dixital da revista da RACG editada en colaboración con GCiencia. Número especialmente adicado a Domingo Fontán.
• A ciencia en Galicia (2018). Revita da RACG nº 37. Versión PDF da revista da RACG editada en colaboración con GCiencia. Número especialmente adicado a Domingo Fontán.

Carta Xeométrica

• Carta Xeométrica en PDF, USC
• Carta Xeométrica de Galicia, Galipedia
• Carta Xeométrica de Galicia, Galiciana
• Mapa de Fontán en Mapas da Xunta (hai que escollelo en "selección de mapas de fondo")
• Carta Xeométrica, dixitalizada pola Biblioteca Nacional Española 
• Carta Xeométrica, Biblioteca Dixital da Real Academia da Historia